Σκέψου να οδηγείς σε μια από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις - σε μία από τις ωραιότερες πρωτεύουσες της Ευρώπης, αν όχι την ωραιότερη, γούστα είναι αυτά - και να μην συναντάς πουθενά πινακίδα stop.
Βασικά σκέψου να οδηγείς οπουδήποτε και να μην υπάρχει καμία πινακίδα stop. Όχι να υπάρχει και να την αγνοούν οι οδηγοί (γκουχ γκουχ, για ποια χώρα χτυπά η καμπάνα;). Να μην υπάρχει καθόλου.
Συμβαίνει εις Παρισίους - κυριολεκτικά.
Το Παρίσι είναι η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα όπου δεν θα βρεις καμία πινακίδα stop – και, όπως θα δεις, η κυκλοφορία εκεί λειτουργεί κι έτσι. Απίστευτο κι όμως αληθινό.
Στους δρόμους του Παρισιού δεν υπάρχουν πινακίδες stop
Τώρα, αν μας ρωτάς, το ιδανικό είναι να βρεθείς στο Παρίσι και να μην οδηγείς. Για να ευχαριστηθείς περπάτημα και βόλτες. Ως πεζός θα την απολαύσεις αυτή την πόλη.
Φυσικά, αν βρεθείς εκεί με αυτοκίνητο δεν είναι ότι θα σε λυπηθούμε κιόλας, Παρίσι είναι αυτό. Αλλά να ξέρεις να μην ψάχνεις μάταια για τις κλασικές κόκκινες πινακίδες που σ’ έχουν συνηθίσει οι ελληνικοί δρόμοι. Βασικά μην ψάχνεις για κανενός είδους τέτοια πινακίδα.
Το τελευταίο stop αφαιρέθηκε επισήμως πριν από μια δεκαετία περίπου. Γιατί το Παρίσι έχει διαφορετική προσέγγιση στη ρύθμιση της κυκλοφορίας.
Παρίσι, παρουσιάσου
Αν εξηγήσουμε εδώ τι εννοούμε Παρίσι: Μιλάμε για πάνω από 2 εκατ. κατοίκους στην ίδια την πόλη - δεν λαμβάνουμε υπόψη την ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή. Αναφερόμαστε στο «ιστορικό» Παρίσι, με τα 20 διαμερίσματά του, τα arrondissements, όχι την τεράστια μητροπολιτική έκταση των 1.200 δήμων και των 12 εκατ. κατοίκων.
Αυτό δεν σημαίνει μικρή κυκλοφορία - αν και είναι γεγονός πως και ενθαρρύνεται και αυξάνεται η μετακίνηση με ποδήλατο ή με τα πόδια. Είναι χαρακτηριστικό πως μόνο στη «ζώνη περιορισμένης κυκλοφορίας» (ZTL) μπαίνουν καθημερινά 350.000 με 500.000 οχήματα. Πρόκειται για έκταση που καλύπτει 5,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα και την ονομασία της την πήρε επειδή η δημοτική αρχή θέλει εκεί να επιτρέπονται μόνο πάρα πολύ λίγα οχήματα, έκτακτης ανάγκης, υπηρεσιών κτλ. Σκέψου το λίγο σαν ένα μέτρο που θυμίζει τον δικό μας δακτύλιο στο κέντρο της Αθήνας, αλλά αποτελεσματικό.
Σε κάθε περίπτωση: Πώς είναι δυνατόν τόσοι οδηγοί να συνεννοούνται χωρίς το βασικό σήμα προτεραιότητας;
Δρόμοι χωρίς stop: Πώς και γιατί
Αβάν γκαρντ ακόμα και σε αυτό - εντάξει, ναι, μια μικρή προκατάληψη υπέρ του Παρισιού την έχουμε - η γαλλική πρωτεύουσα εφαρμόζει στην κυκλοφορία των οχημάτων μια άλλη νοοτροπία, που βασίζεται περισσότερο στην αμοιβαία κατανόηση, τη συναντίληψη και τους γραπτούς αλλά και άγραφους κανόνες. Ναι, φυσικά υπάρχουν και κάμερες, φυσικά πέφτουν κλήσεις και πρόστιμα, φυσικά οι οδηγοί οφείλουν να έχουν ασφάλεια αυτοκινήτου. Για άλλη νοοτροπία λέμε, όχι για άλλο σύμπαν.
Ο βασικός master of the universe κανόνας είναι «προτεραιότητα από δεξιά», γαλλιστί “priorité à droite” και σημαίνει ακριβώς αυτό που λέει: Στις διασταυρώσεις προτεραιότητα έχει πάντα το όχημα που έρχεται από τα δεξιά, εκτός αν υπάρχει σήμανση που να ορίζει κάτι άλλο. Δηλαδή πινακίδα “δώσε προτεραιότητα” – “cédez le passage”. Κάτι σαν το δικό μας λευκό-κίτρινο ανάποδο τρίγωνο.
Το επιχείρημα είναι πως το οδικό δίκτυο του Παρισιού είναι καλά σχεδιασμένο με κυκλικούς κόμβους, διασταυρώσεις με φανάρια και έξυπνη σήμανση. Ουσιαστικά, η πινακίδα “stop” γίνεται περιττή - σοκ!- αφού η προτεραιότητα είναι σαφής μέσω των κανόνων που ισχύουν ήδη - και τηρούνται!- και της προσεκτικής οδήγησης.
Πώς αποφεύγεται το κυκλοφοριακό χάος;
Η απάντηση δεν είναι μονοδιάσταστη, είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων. Δίνεται βαρύτητα στη ροή της κυκλοφορίας και την ευελιξία. Δεν νοείται πχ να διπλοπαρκάρεις και μπλοκάρεις τον κόσμο όλο (σου θυμίζει τίποτα μήπως;).
Οι οδηγοί μαθαίνουν να δείχνουν εγρήγορση στις διασταυρώσεις, να τηρούν την προτεραιότητα και να είναι έξτρα προσεκτικοί για πεζούς και ποδηλάτες. Στις μεγάλες διασταυρώσεις η κυκλοφορία ρυθμίζεται με φανάρια ενώ οι μικρές ακολουθούν τον γενικό κανόνα “priorité à droite”.
Ο πιο εντυπωσιακός κόμβος είναι στην Αψίδα του Θριάμβου. Αν βρεθείς στο Παρίσι, θέλει γενναιότητα για να προσεγγίσεις το μνημείο πεζός - αλλά πού να δεις τι θέλει για να διασχίσεις το σημείο οδηγώντας!
Η Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι το 1868 και το 1921
Η Αψίδα βρίσκεται στο κέντρο κυκλικού κόμβου όπου καταλήγουν - και ξεκινούν- δώδεκα μεγάλες λεωφόροι, κάποιες με διπλή κυκλοφορία! Το σημείο ονομάζεται και Étoile, δηλαδή αστέρι, καθώς αν το δεις από ψηλά με αστέρι μοιάζει με τόσους δρόμους που συναντώνται στο κέντρο του!
Έτσι, παρά την απουσία stop, το Παρίσι αποφεύγει το κυκλοφοριακό χάος, αφού το σύστημα ενθαρρύνει τους οδηγούς να είναι πιο προσεκτικοί και να συνεννοούνται καλύτερα μεταξύ τους στον δρόμο. Άκου τώρα κάτι πράγματα.
Τώρα, έχει νόημα όλο αυτό; Τα στοιχεία δείχνουν πως έχει. Γιατί το Παρίσι είναι μεν στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις με τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις στους δρόμους και με το μποτιλιάρισμα να είναι ρουτίνα, αλλά σε ό,τι αφορά τα θύματα τροχαίων η γαλλική πρωτεύουσα φαίνεται να τα πηγαίνει πολύ καλά με 14,2 ανά 10.000 κατοίκους. Σύμφωνα με την πλατφόρμα independer.nl, στην ίδια κατάταξη η Αθήνα έχει 16,2, το Λονδίνο 27,2 και το Βερολίνο 41,9! Για την ιστορία, στην καλύτερη θέση είναι, ποια άλλη, η Κοπεγχάγη με 4,2 θύματα ανά 10.000 κατοίκους και στη χειρότερη το Σάλτζμπουργκ με 50,5.
(Δεν λέμε ότι όλα στην πόλη είναι τέλεια, ναι; Προφανώς έχει τα μικρά και μεγάλα ζητήματά της. Εν προκειμένω κοιτάμε όμως πώς αντιμετωπίζει ένα θέμα που εδώ ακόμα μας δυσκολεύει και προσπαθούμε με τον νέο ΚΟΚ και με μέτρα επί μέτρων να επιβάλλουμε αυτό που θα έπρεπε, πριν το πει ο νόμος, να το πει η λογική.)
We will always have Paris
Όχι μόνο ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ και η Ίνγκριντ Μπέργκμαν στην Casablanca (ούτως ή άλλως εγώ είμαι fan του Σαμ και του Λούι) αλλά κι εμείς όλοι, που θα θέλαμε να μην κυκλοφορούμε με τα μυαλά στα κάγκελα εκεί έξω και η συνεννόησή μας, όταν πιάνουμε το τιμόνι, να θυμίζει περισσότερο τον σύγχρονο άνθρωπο παρά τον συγγενή του των σπηλαίων.
Αν η καθημερινότητά μας περιλαμβάνει το άγχος της μετακίνησης, τραμπουκισμούς από άλλους οδηγούς και επιπόλαιο ρίσκο ακόμα και για μια χαζή προσπέραση, πώς θα ήταν άραγε αν έβρισκαν λίγο περισσότερο χώρο η εμπιστοσύνη στην κοινή λογική, η οδηγική παιδεία (enter Safe Roads project) και μια νοοτροπία αυτοπροστασίας;
Δεν θέλω καθόλου να ακουστώ σαν Πάολο Κοέλιο των δρόμων, θέλω απλώς να πω πως αντί να περιμένουμε το σύμπαν να συνωμοτήσει για να κυκλοφορούμε σαν άνθρωποι με ασφάλεια κι όχι σαν κανονάκια σε ηλεκτρονικό ίσως πρέπει να ξεκινήσουμε αλλάζοντας τη συμπεριφορά μας.
Κι εσύ κι εγώ και όλοι μας. Τι παραπάνω έχει το Παρίσι, δηλαδή; (Μην απαντήσεις. Δεν είναι ένα, είναι πολλά, αλλά ας κρατήσουμε για τώρα το αισιόδοξο feeling).
