Εντάξει, αν κυκλοφορείς έστω λίγο οπουδήποτε στη χώρα, ξέρεις πως η διευκρίνιση στον τίτλο δεν χρειαζόταν. Αν οδηγείς σε ελληνικούς δρόμους, ξέρεις πως δεν έπαιζε ούτε μία στο εκατομμύριο να είναι η Αθήνα η επόμενη πρωτεύουσα ευρωπαϊκής χώρας, μετά το Όσλο, που θα μηδένιζε τα θανατηφόρα τροχαία.
Φυσικά.
Είναι το Ελσίνκι.
Τροχαία ατυχήματα: Τι λένε οι αριθμοί
Παρότι οι θάνατοι σε τροχαία έχουν πτωτική πορεία συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση - το 2024 καταγράφηκε μείωση 3% με σχεδόν 20.000 ανθρώπινες απώλειες σε απόλυτο αριθμό- τα ατυχήματα στους δρόμους εξακολουθούν να είναι σημαντικό πρόβλημα. Όχι πάντως ίδιας έκτασης πρόβλημα για όλες τις χώρες της ΕΕ.
Και εξηγούμαι - ή μάλλον αφήνω τους αριθμούς να μιλήσουν αντί εμού: Πενήντα πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν σε τροχαία μόνο στο Βερολίνο το 2024, εννέα στις Βρυξέλλες το ίδιο διάστημα.
Στην Ελλάδα πάλι, μόνο στην Αττική, μόνο τον Ιούλιο, είχαμε 531 τροχαία, 11 νεκρούς, 703 τραυματίες. Είναι τώρα ξεκάθαρο πως δεν υπήρχε καμία περίπτωση να είναι η Αθήνα η πόλη που μηδένισε τα θανατηφόρα τροχαία;
Πώς κατάφερε το Ελσίνκι να έχει μηδέν θύματα τροχαίων;
Πάμε στα σημαντικά, όμως, μιας κι έχουμε κι εμείς φρέσκο νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, που επιχειρεί να εναρμονίσει την εικόνα στους ελληνικούς δρόμους με τους ευρωπαϊκούς.
Ναι, ναι, ξέρω τι σκέφτεσαι: Σιγά, στο Ελσίνκι δεν είναι ούτε ένα εκατομμύριο οι κάτοικοι, πού τα μεγέθη της Αθήνας. Οκ, ναι, ο πληθυσμός της πόλης είναι περίπου 700.000, αλλά περισσότεροι από 1,5 εκατ. άνθρωποι ζουν και μετακινούνται στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή. Επίσης κάποια πράγματα μπορούν να βρουν οριζόντια εφαρμογή - ή έστω να γίνουν παράδειγμα. Ιδέα. Τροφή για σκέψη, που λένε και στο χωριό του παππού μου στην Ήπειρο.
Οπότε, τι έκανε το Ελσίνκι σωστά; Τι έκανε η Φινλανδία συνολικά;
Οι παράγοντες είναι πολλοί, εξηγεί στο politico.eu ο Ρόνι Ουτριάνεν, συγκοινωνιολόγος του δήμου. Καταλυτικό ρόλο έχουν όμως τα όρια ταχύτητας.
Αξιοποιώντας δεδομένα που δείχνουν πως ο κίνδυνος θανάτου πεζού μειώνεται στο μισό με τη μείωση της ταχύτητας του αυτοκινήτου από 40 σε 30 χιλιόμετρα την ώρα, οι αρχές του Ελσίνκι επέβαλαν τα 30 χιλιόμετρα ως όριο στις περισσότερες περιοχές κατοικιών της πόλης και στο κέντρο της. Όχι τώρα. Το 2021.
Ήταν αρκετή η μείωση του ορίου ταχύτητας;
Προφανώς όχι. Γι’ αυτό το μέτρο ενισχύθηκε και με 70 νέες κάμερες ελέγχου της ταχύτητας και ευρύτερη στρατηγική αστυνόμευσης της εφαρμογής του.
Το πλαίσιο ήταν κι εδώ- όπως και στη χώρα μας- το Vision Zero, ο ευρωπαϊκός στόχος μηδενικών θανάτων και τραυματισμών σε τροχαία έως το 2025. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέγει η αρχή ασφάλειας των συγκοινωνιών στη Φινλανδία, οι ανθρώπινες απώλειες στον δρόμο έκτοτε μειώνονται.
Πού βασίζεται η επιτυχία του Ελσίνκι;
Η πόλη εφάρμοσε μακροπρόθεσμες πολιτικές κινητικότητας, που σχεδιάστηκαν με βάση πραγματικά στοιχεία, και στρατηγικές αστικής ανάπτυξης που μεταμόρφωσαν την κάποτε αυτοκινητο-κεντρική πρωτεύουσα.
Σε πολλά σημεία της πόλης το πλάτος των δρόμων περιορίστηκε επίτηδες και φυτεύτηκαν δέντρα με στόχο οι οδηγοί να μην νιώθουν άνετα να οδηγούν εκεί - η συλλογιστική είναι πως τα σύνθετα αστικά τοπία αναγκάζουν τους οδηγούς να κινούνται πιο προσεκτικά μέσα σε κατοικημένες περιοχές.
Η πόλη επένδυσε επίσης σε νέες υποδομές για τους πεζούς και τους ποδηλάτες: Ανέπτυξε πλήρες δίκτυο ποδηλατόδρομων με συνολικό μήκος άνω των 1.500 χιλιομέτρων. Ενίσχυσε το δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών με αυτοκινούμενα λεωφορεία και έλαβε χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για μια νέα γραμμή τραμ.
Αυτές οι κινήσεις συνέβαλαν στη μείωση της χρήσης αυτοκινήτου και αυτή με τη σειρά της έφερε περιορισμό των σοβαρών ατυχημάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, την 20ετία 2003-2023 ο αριθμός των τραυματιών από τροχαία μέσα στην πόλη έπεσε από 727 σε μόλις 14.
Α, και για να μην ξεχνιόμαστε: Ο μέσος όρος ηλικίας του στόλου αυτοκινήτων είναι στη Φινλανδία 13,2 χρόνια, λίγο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι τα 12,5 χρόνια. Στην Ελλάδα κοιτάμε αυτές τις ηλικίες με τα κυάλια, καθώς έχουμε τον γηραιότερο στόλο στην ΕΕ, με μέσο όρο τα 17,5 χρόνια. (Να θυμηθούμε πως ακόμα μικρότερο μέσο όρο ηλικίας στόλου- 11 χρόνια- έχει η Σουηδία, η χώρα με τους ασφαλέστερους δρόμους στην ΕΕ).
Μπορούμε να ακολουθήσουμε στην Ελλάδα μοντέλο Ελσίνκι;
Ξέρω τι σκέφτεσαι, άλλα μεγέθη, άλλη τοπογραφία, άλλα δεδομένα, άλλα όλα. Οκ, ναι. Πάμε όμως να δούμε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε και μάλιστα άμεσα.
Όρια ταχύτητας
Ο νέος ΚΟΚ στην Ελλάδα φέρνει τα 30 χλμ όριο ταχύτητας μέσα στις πόλεις. Μπορούμε να επωφεληθούμε από τις επιβεβαιωμένα μικρότερες συνέπειες για τους πεζούς σε ενδεχόμενο τροχαίο με αυτοκίνητο. Βαριέσαι και μόνο που φαντάζεσαι τον εαυτό σου στη θέση του οδηγού με το ταχύμετρο στα 30. Βάλε τώρα τον εαυτό σου - ή τα αγαπημένα σου πρόσωπα- στη θέση του πεζού. Άλλαξε η οπτική; Χμ.
Safe Roads project από την Hellas Direct
Είσαι γονιός; Είσαι μια προβολή του πώς θα οδηγούν μελλοντικά τα παιδιά σου - και λογικά και του πώς κινούνται και σήμερα στον δρόμο. Είσαι το παράδειγμά τους. Είσαι οκ με όσα κάνεις; Αν ναι, εύγε. Αν όχι, αναθεώρησε ό,τι χρειάζεται και άλλαξέ το.
Ξέρεις ποιοι δεν χρειάζεται να αλλάξουν συμπεριφορά στον δρόμο; Τα παιδιά, που δεν έχουν ακόμα εμπεδώσει λάθος συνήθειες, είτε περπατώντας είτε οδηγώντας. Στα παιδιά - κυρίως- απευθυνόμαστε κι εμείς με το Safe Roads project μας, βάφοντας ξεθωριασμένες διαβάσεις έξω από σχολεία και μιλώντας στους μαθητητές και τις μαθήτριες για την οδική ασφάλεια. Αν μάθουν εξαρχής να κινούνται σωστά, συνειδητά και υπεύθυνα, δεν θα χρειαστεί να αλλάξουν κάτι μεγαλώνοντας. Αλλά βασικά θα προστατεύσουν τους εαυτούς τους και τους άλλους. Τι καλύτερο;
